Kap Lee

Pasen is aangebroken en we varen zuidwaarts op weg naar Longyearbyen langs Kap Lee op Edgeøya. Met de sneeuw op de donkere rotsen ziet het landschap er monochroom uit. In de verte op een laagvlakte staan een paar huisjes. Daarbovenuit torenen de kliffen recht omhoog. Van augustus 1968 tot september 1969 verbleven hier vier nederlandse ijsbeeronderzoekers, waaronder mijn vriend Ko de Korte. Hij heeft mij heel wat verhalen over zijn ervaringen op Svalbard en met ijsberen verteld en helpt me regelmatig met contacten leggen, literatuur en plannen maken. Het is dus leuk om die plek waar hij heeft overwinterd nu ook zelf gezien te hebben, zij het vanuit de verte zoals je uit de wazige foto’s kan opmaken.

Het ijsbeeronderzoek van 1968/69 werd in zoveel mogelijk plekken in het Arctisch gebied tegelijk uitgevoerd onder coördinatie van de internationale Polar Bear Specialist Group. Het was de bedoeling een betere schatting te maken van het aantal ijsberen en was ingegeven door een steeds grote zorg over de ongereguleerde jacht die plaatshad in die tijd. De populatie was snel aan het afnemen. In 1973 tekenden de ijsbeerlanden een IJsbeerovereenkomst waarin ze afspraken dat de jacht overal gereguleerd moest worden. In Svalbard werd ze geheel verboden. Sindsdien is de wereldwijde ijsbeerpopulatie gegroeid, ook in Svalbard. Natuurbescherming werkt! Al is de voortgang soms traag en zijn successen dun gezaaid, het is wel zinvol om je in te zetten voor natuurbescherming; de succesvolle ijsbeerovereenkomst is een goed voorbeeld daarvan.

Vier Nederlandse kerels, in het najaar van 1968 afgezet met een schip, op ijsbeer expeditie. Als eerste een compleet kamp bouwen en daar dan de lange poolwinter door verblijven om na een jaar met een schip weer opgehaald te worden. Skiënd op verkenning in de omgeving. IJs en water smelten om aan drinkwater te komen. Een brand in de hut. Skiënd de zee over, door dalen en over gletsjers naar Longyearbyen om essentiële bevoorrading op te halen. Met eigen inventiviteit ijsberen proberen te slim af te zijn om hen te kunnen onderzoeken. Zo lukte het hen om 24 ijsberen te vangen en te onderzoeken (en weer los te laten). Onderzoek aan ijsberen is inmiddels een stuk verder ontwikkeld met nieuwe technieken en hulpmiddelen. Maar het is ook een stuk minder stoer geworden dan toen die vier Nederlanders daar in 1969 werkten! Wie kan er in Nederland nou zeggen dat hij heeft overwinterd in het Arctisch gebied om ijsbeeronderzoek te doen?

Het is erg leuk om in het oude verslag van de expeditie te lezen dat het Wereld Natuur Fonds de Nederlandse IJsbeer Expeditie van 1968/69 steunde en een financiële bijdrage leverde om die mogelijk te maken. Net zoals we dat nu en voorgaande jaren ook doen door het werk van het Noors Polair Instituut te steunen. Gedegen onderzoek om goed management en beleid te kunnen formuleren was toen hoog nodig en de noodzaak daarvoor is er niet minder om geworden.

Want nu is het verlies van habitat als gevolg van klimaatverandering de belangrijkste bedreiging voor ijsberen. En weer zal onderzoek, zoals door het Noors Polair Instituut wordt uitgevoerd, nodig zijn om de beste inzichten te krijgen die nodig zijn om de juiste beheersmaatregelen te kunnen nemen.